medicalblog.gr

Η σοβαρότητα της αποτυχίας διάγνωσης είναι αυτονόητη αν λάβει κανείς υπ' όψιν οτι μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο το 30% των πασχόντων εάν μείνει χωρίς αντιμετώπιση, ενώ το ποσοστό των θανατηφόρων περιπτώσεων μειώνεται στο 2-8% εάν τεθεί έγκαιρα η διάγνωση και αρχίσει η κατάλληλη θεραπεία. Η Π.Ε. αποτελεί επιπλοκή της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (ΕΒΦΘ). Για τον σχηματισμό θρόμβου ενοχοποιείται η γνωστή τριάδα του Virchow : αυξημένη πηκτικότητα, βλάβη της εσωτερικής επιφάνειας του αγγείου και στάση αίματος. Ο θρόμβος σε ποσοστό μεγαλύτερο από 90% σχηματίζεται σε εν τω βάθει φλέβα των κάτω άκρων κυρίως του μηρού και της γαστροκνημίας και από κει αποσπάται τεμάχιό του που μεταφέρεται με τη ροή του αίματος και ενσφηνώνεται στην πνευμονική αρτηρία προκαλώντας εμπόδιο στην πνευμονική κυκλοφορία.

Η φλεβική στάση λόγω ακινησίας οδήγησε την επιστημονική κοινότητα να μελετήσει τη σχέση της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης και πνευμονικής εμβολής με τα πολύωρα αεροπορικά ταξίδια. Λαμβάνοντας υπ' όψιν και τον περιορισμένο χώρο που έχουν στη διάθεση τους οι επιβάτες χαμηλού ναύλου, με συνέπεια την ακόμα μεγαλύτερη ακινησία, χρησιμοποιήθηκε ο όρος «σύνδρομο οικονομικής θέσης» .

Η φλεβική θρόμβωση είχε συνδεθεί με το ταξίδι ήδη από το 1954. Παρατηρήθηκε ότι στο βρετανικό αεροδρόμιο του Heathrow ο θάνατος συνέβαινε πιο συχνά στο χώρο των αφίξεων παρά στο χώρο αναχωρήσεων. Οι υπηρεσίες πρώτων βοηθειών κοντά στο Heathrow δέχονται ακόμα και στις μέρες μας κάθε βδομάδα τουλάχιστον δύο επιβάτες με θρομβώσεις μετά από πολύωρη πτήση.

Παρά το ότι η συσχέτιση μεταξύ αεροπορικού ταξιδιού και ΕΦΘ παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1950, ο απόλυτος κίνδυνος για εμφάνιση ΕΦΘ μετά από μεγάλης διάρκειας πτήση, παραμένει ασαφής. Δυο μελέτες, από το αεροδρόμιο Barajas της Μαδρίτης (2003) και το αεροδρόμιο Charles de Gaulle του Παρισίου (2001) βρήκαν ότι ο κίνδυνος ΠΕ σε επιβάτες αεροπορικών ταξιδιών αυξήθηκε ανάλογα με την απόσταση που διανύθηκε. Σε καταγραφή που έγινε σε σύνολο 135.290.000 αφίξεων στο αεροδρόμιο Charles de Gaulle του Παρισίου κατά το διάστημα 11/1993-12/2000 καταγράφηκαν επιβεβαιωμένα επεισόδια ΠΕ σε 56 περιπτώσεις. Η επίπτωση ΠΕ που υπολογίστηκε φαίνεται στον ακόλουθο πίνακα:

Διάρκεια πτήσης Επίπτωση ΠΕ

<5000 km 0,1/1000000

>5000 km 1,5/1000000

>10000 km 4.8/1000000

Από τα ευρήματα των αρκετών μελετών ο αριθμός των υπερηχογραφικά διαγιγνωσκόμενων περιπτώσεων εν τω ΕΦΘ φθάνει το 1,2% με αυτόματη εξαφάνιση του θρόμβου στην πλειοψηφία τους. Αντίθετα ο απόλυτος κίνδυνος για συμπτωματικό επεισόδιο θρόμβωσης ή εμβολής μετά από πολύωρο αεροπορικό ταξίδι είναι χαμηλός, από 1/2000 έως 1/5000. Ωστόσο ο χαμηλός αριθμός ΠΕ μεταξύ των επιβατών πολύωρων αεροπορικών ταξιδιών δεν δικαιολογεί κοινωνική ανησυχία. Η πιθανότητα αυτή δεν δικαιολογεί προφυλακτική θεραπεία στον γενικό πληθυσμό. Καθώς η επίπτωση αυξάνεται σε ομάδες με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου η χρησιμότητα λήψης προληπτικών μέτρων είναι υπό συζήτηση.

Επί του παρόντος δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες μελέτες που να υποδεικνύουν αν και σε ποιους πρέπει να δίδεται προφυλακτική θεραπεία. Παρ΄ όλα αυτά ταξιδιώτες με προηγούμενο ιστορικό Π.Ε. ή ΕΦΘ, ή με προδιαθεσικούς παράγοντες όπως αυτοί συνοψίζονται από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία στον ακόλουθο πίνακα καλό είναι πριν από ταξίδι, ιδιαίτερα πολύωρο, να συμβουλεύονται πρώτα τον γιατρό τους.

-Ισχυροί προδιαθεσικοί παράγοντες

-Κάταγμα (ιδιαίτερα κάτω άκρου)

-Αρθροπλαστική ισχίου ή γόνατος

-Μείζον χειρουργείο

-Μείζων τραυματισμός

-Τραύμα νωτιαίου σωλήνα

-Μέσης βαρύτητας προδιαθεσικοί παράγοντες

-Κεντρικές φλεβικές γραμμές

-Χημειοθεραπεία

-Χρόνια καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια

-Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης

-Κακοήθειες

-Λήψη αντισυλληπτικών

-Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

-Κύηση- Λοχεία

-Προηγηθείσα ΕΒΦΘ

-Θρομβοφιλία

-Αρθροσκόπηση γόνατος

-Ήπιας βαρύτητας προδιαθεσικοί παράγοντες

-Κλινοστατισμός > 3 ημέρες

-Παρατεταμένη ακινησία (πχ αεροπορικό ταξίδι)

-Προχωρημένη ηλικία

-Λαπαροσκοπικό χειρουργείο

-Παχυσαρκία

-Κιρσοί

Παρ' όλο που ο χαμηλός κίνδυνος για ΠΕ ή ΕΦΘ στον γενικό πληθυσμό όπως προαναφέρθηκε δεν δικαιολογεί τη λήψη προληπτικών φαρμακευτικών μέτρων είναι χρήσιμη η εφαρμογή κάποιων απλών και εύκολα εφαρμόσιμων μέτρων που περιλαμβάνουν:

-Καλή ενυδάτωση κατά την διάρκεια πολύωρης πτήσης με λήψη άφθονων υγρών (όχι οινοπνευματωδών)

-Περπάτημα στους διαδρόμους του αεροσκάφους

-Ασκήσεις στο κάθισμα με περιστροφές πελμάτων, άρσεις και έλξεις κάτω άκρων κλπ

-Ελαστικές κάλτσες ελεγχόμενης συμπίεσης σε άτομα με παράγοντες κινδύνου.

Νικόλαος Σμυρνιούδης, Καρδιολόγος – Διευθυντής ΕΣΥ

πηγή: ygeia360.gr