medicalblog.gr

Εν αρχή ην ο καφές… 

Αν και η ιστορία του καφέ είναι λίγο πολύ γνωστή, αξίζει να αναφέρουμε ότι οι πρώτες ιστορικές αναφορές εντοπίζονται περίπου τον 13ο αιώνα, ενώ πιο αξιόπιστα στοιχεία για την κατανάλωση του, τον 15ο αιώνα. Τον 16ο αιώνα πλέον είχε διαδοθεί στη Μέση Ανατολή, την Περσία, την Τουρκία και τη Νότιο Αφρική και τον 18ο αιώνα αποτελούσε πλέον το πιο κερδοφόρο εξαγώγιμο προϊόν στον κόσμο. 

Όσο δε για τον παγωμένο στιγμιαίο καφέ, τον γνωστό μας frappé, όπως προείπαμε αποτελεί ελληνική ανακάλυψη. Η καινοτομία αποδίδεται στον Δημήτρη Βακόνδιο, που σ’ ένα διάλειμμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης το 1957, θέλησε να πιει καφέ, αλλά δεν μπορούσε να βρει ζεστό νερό. Έτσι λοιπόν, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει κρύο νερό για να διαλυθεί ο καφές και η ζάχαρη. 

Αν και οι πιο γνωστές ποικιλίες καφέ είναι η Robusta και η Arabica, το καφεόδεντρο (αειθαλής κορμώδης θάμνος) παράγει συνολικά 66 διαφορετικές ποικιλίες. Για να φτάσει ο καρπός του καφέ να είναι έτοιμος προς κατανάλωση μεσολαβούν πολλές παραγωγικές φάσεις, όπως η συλλογή, η επεξεργασία, το ψήσιμο και το άλεσμα. Για την δημιουργία του ντεκαφεϊνέ, μεσολαβεί το στάδιο της αποκαφεϊνοποίησης, κατά το οποίο απομακρύνεται το μεγαλύτερο μέρος της καφεΐνης από τους πράσινους κόκκους του καφέ. 

Η σύσταση του τελικού προϊόντος εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως η ποικιλία, η καλλιέργεια, η επεξεργασία και η αποθήκευση του καφέ. Εκτός από καφεΐνη, ο καρπός περιέχει μεταξύ άλλων και υδατάνθρακες, σάκχαρα, διαιτητικές ίνες, πρωτεΐνες και σε μικρές ποσότητες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη Ε και C, καθώς και κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορος και ασβέστιο. 

Περί καφεΐνης ο λόγος

Η καφεΐνη ως κύριο συστατικό του καφέ δικαιολογημένα βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της όποιας διαμάχης, για το αν και πόσο καφέ πρέπει να πίνουμε. Η περιεκτικότητα του καφέ σε καφεΐνη, κυμαίνεται από ίχνη έως και 2,4% του ξηρού του βάρους και εξαρτάται από την ποικιλία, το καβούρδισμα, το άλεσμα και τη μέθοδο παρασκευής του. 

Η απορρόφηση της καφεΐνης ξεκινά από το στομάχι και ολοκληρώνεται στο λεπτό έντερο εντός 30 έως 60 λεπτών από την κατανάλωσή της. Όταν προσλαμβάνεται παράλληλα με τροφές, η απορρόφηση ολοκληρώνεται σε 90 λεπτά και όταν πρόκειται για ρόφημα καφέ, το 90% της καφεΐνης απορροφάται από τον οργανισμό εντός 20 λεπτών. 

Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συστάσεις για τα όρια πρόσληψης καφεΐνης, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας των Τροφίμων (EFSA) συστήνουν 400 mg καφεΐνης για τους ενήλικες ημερησίως, δηλαδή περίπου 4-5 φλιτζάνια καφέ, ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής.

Ποιος καφές έχει περισσότερη καφεΐνη; 

Πρόκειται για τη συχνότερη ερώτηση που απασχολεί τους λάτρεις του καφέ και οι απαντήσεις που δίνονται συνήθως είναι λάθος, καθώς όπως αποδεικνύουν και τα παρακάτω στοιχεία, ο καφές φίλτρου τελικά αναδεικνύεται σε «πρωταθλητή»! 

Σύμφωνα λοιπόν, με τη Βάση Δεδομένων Θρεπτικών Συστατικών του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, η περιεκτικότητα σε καφεΐνη (mg) ανά μερίδα είδους καφέ έχει ως εξής: 

Γαλλικός καφές (200 ml): 115-175 mg

Στιγμιαίος καφές (180 ml): 65-100 mg

Εσπρέσο (30 ml): 30-65 mg

Ελληνικός καφές (60 ml): 40-50 mg

Ντεκαφεϊνέ στιγμιαίος (200 ml): 2-3 mg 

Ντεκαφεϊνέ ελληνικός (60 ml): 0,75-1 mg

Ντεκαφεϊνές εσπρέσο (30 ml): 0-0,5 mg

Μύθοι και αλήθειες για την επίδραση της καφεΐνης στην υγεία μας

Όπως προαναφέρθηκε, τα επιτυχημένα εμπορικά προϊόντα συνοδεύονται συνήθως από αρκετή παραφιλολογία. Έτσι λοιπόν η καφεΐνη και ο καφές περιβάλλονται από διάφορους μύθους σχετικά με την επίδραση τους στην υγεία μας.

Ο frappé είναι «βαρύς» για το στομάχι;  «Βαρύς» ή όχι, η επίπτωση του frappé στο γαστρεντερικό σύστημα εξαρτάται από την περιεκτικότητά του σε καφεΐνη. Τα στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Υγείας (που αναφέρονται παραπάνω) δείχνουν ότι τελικά ο στιγμιαίος καφές έχει λιγότερη καφεΐνη από άλλους όμοιας ποσότητας, και δεν φαίνεται κάποια επίδραση στο στομάχι.

Ο στιγμιαίος καφές έχει αντιγηραντική δράση; Μια από τις σημαντικότερες διαπιστώσεις που έγιναν πρόσφατα σχετικά με τον καφέ είναι η ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πάρμα, στην Ιταλία, συγκαταλέγουν τον καφέ στη λίστα με τα πέντε κορυφαία αντιοξειδωτικά ροφήματα. Μάλιστα, ο στιγμιαίος καφές έχει περίπου 10 φορές μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση από το μαύρο και πράσινο τσάι. Η αντιοξειδωτική υπεροχή του καφέ επιβεβαιώθηκε και από μεταγενέστερη μελέτη που έγινε στο Πανεπιστήμιο της Σεούλ. Σύμφωνα με τους κορεάτες επιστήμονες, ο στιγμιαίος καφές υπερτερεί ως προς την αντιοξειδωτική του σύσταση, γνωστών ποικιλιών τσαγιού, όπως το πράσινο, το γιασεμί και το oolong. Η υπεροχή του αποδίδεται στις πολυφαινόλες που περιέχει. Σύμφωνα με το Journal of Agricultural and Food Chemistry, η περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες είναι:

• Στιγμιαίος καφές: 140 mg/100mL
• Πράσινο τσάι: 120 mg/100mL
• Μαύρο τσάι: 72 mg/100mL

Οι πολυφαινόλες είναι γνωστές για την ευεργετική τους επίδραση στην υγεία του ανθρώπου, αφού έχει διαπιστωθεί ότι έχουν αντιικές, αντιαλλεργικές, αντιαιμοπεταλιακές, αντιφλεγμονώδεις και αντικαρκινικές επιδράσεις. Έτσι, λοιπόν ο στιγμιαίος καφές αποτελεί μια εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών, στο πλαίσιο πάντα ενός υγιεινού τρόπου ζωής.  

Ο στιγμιαίος καφές προκαλεί αφυδάτωση;  Η καφεΐνη λειτουργεί ως ήπιο διουρητικό σε μεγάλες δόσεις αλλά μελέτες έχουν δείξει ότι τα καφεϊνούχα ροφήματα, με λελογισμένη χρήση, δεν μπορούν να προκαλέσουν αφυδάτωση. Ας προστεθεί εδώ και το γεγονός ότι ο στιγμιαίος καφές αποτελείται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από νερό, κάτι που σημαίνει ότι α) η ήπια διούρηση οφείλεται εκεί και β) συμβάλλει στην ενυδάτωση.

Η καφεΐνη προκαλεί εθισμό; Πρόκειται για έναν από τους επικρατέστερους μύθους, ανάλογα με το τι εννοούμε λέγοντας «εθισμός». Η καφεΐνη εχει μια ήπια διεγερτική δράση στο νευρικό σύστημα με αποτέλεσμα να αυξάνει τα αντανακλαστικά, τη συγκέντρωση και τη πνευματική διαύγεια, αλλά σε καμία περίπτωση δε προκαλεί εθισμό. Κανένας οργανισμός υγείας άλλωστε δε συγκαταλέγει τη καφεΐνη στις εξαρτησιογόνες ή εθιστικές ουσίες.

Η καφεΐνη προκαλεί αϋπνία; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η απορρόφηση της καφεΐνης από τον οργανισμό συμβαίνει αρκετά γρήγορα και το ίδιο ισχύει και για την αποβολή της. Επειδή η επεξεργασία της γίνεται κυρίως από το ήπαρ, έχει σχετικά μικρό χρόνο ζωής και εντός πέντε με επτά ωρών έχει εξαλειφθεί πλήρως από το σώμα. Αυτό σημαίνει ότι ένα ή δύο φλιτζάνια καφέ τις πρωινές ώρες δεν είναι ικανά να επηρεάσουν τον βραδινό ύπνο. Επειδή όμως η ευαισθησία στην καφεΐνη διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, ανάλογα με τον μεταβολισμό και την ποσότητα κατανάλωσης, ακόμη και ένα φλιτζάνι καφέ κοντά στην ώρα του ύπνου μπορεί να προκαλέσει μικρές δυσκολίες στον ύπνο σε άτομα με υπερευαισθησία. Τις περισσότερες όμως φορές η δυσκολία στον ύπνο μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες όπως το στρές και όχι στη καφεΐνη.

Η καφεΐνη πειράζει την καρδιά; Αναφορικά με την επίδραση της καφεΐνης στην καρδιά, αν και έχει διαπιστωθεί ότι προκαλεί μικρή παροδική αύξηση στον καρδιακό ρυθμό, ο οποίος μετά επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα, και την αρτηριακή πίεση του αίματος, αλλά μόνο σε άτομα με ευαισθησία στην καφεΐνη, τελικά προκύπτει μια προστατευτική δράση της κατανάλωσης καφέ ενάντια στις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Η καφεΐνη κάνει κακό στην εγκυμοσύνη; Η μέχρι σήμερα έρευνα επί του θέματος έχει δείξει ότι, η καφεΐνη σε χαμηλές δοσολογίες δεν εμποδίζει την σύλληψη, δεν προκαλεί αποβολή, γενετικά ελλείμματα, πρόωρο τοκετό ή χαμηλό σωματικό βάρος γέννησης. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί υγείας συμφωνούν ότι οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας μπορούν να καταναλώνουν 200-300 mg καφεΐνης ανά ημέρα.

Χημικό ή φυσικό προϊόν ο frappé; Δεδομένου ότι για την παρασκευή του frappé χρησιμοποιείτε μόνο νερό, κανείς δεν μπορεί να σας πείσει ότι πρόκειται για χημικό προϊόν. Όσο δε για τον πλούσιο αφρό του frappé δεν είναι τίποτα περισσότερο από φυσαλίδες αέρα εγκλωβισμένες ανάμεσα σε νερό και καφέ, δηλαδή ένα απολύτως φυσικό προϊόν.

Ο στιγμιαίος καφές προκαλεί κυτταρίτιδα; Η κυτταρίτιδα ως γνωστόν οφείλεται σε υπολειτουργία της φλεβικής και λεμφικής κυκλοφορίας και η δημιουργία της αποδίδεται σε γενετικούς και ορμονικούς παράγοντες. Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι η κατανάλωση καφέ ή καφεΐνης δεν σχετίζεται με την κυτταρίτιδα. Εξάλλου, δεν είναι λίγα τα προϊόντα τοπικής χρήσης κατά της κυτταρίτιδας που περιέχουν κυρίως καφεΐνη.

πηγή:health.in.gr