medicalblog.gr

Περίπου το 50% των περιπτώσεων υπογονιμότητας αφορούν τον ανδρικό παράγοντα, μεταξύ των οποίων το 20% είναι περιπτώσεις καθαρά "ανδρικού παράγοντα" και περίπου 30% περιπτώσεις συνδυασμένης υπογονιμότητας γυναικείου και ανδρικού παράγοντα. Επί του παρόντος, η αξιολόγηση και η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας βασίζονται κυρίως στην παραδοσιακή ανάλυση σπέρματος, συμπεριλαμβανομένου του όγκου, της συγκέντρωσης, της ζωτικότητας και της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων. Ωστόσο, περίπου το 15% των ανδρών με φυσιολογική ανάλυση σπέρματος διαγιγνώσκονται ως υπογόνιμοι. Αυτό υποδηλώνει ότι μόνο η ανάλυση σπέρματος μπορεί να παρέχει περιορισμένες πληροφορίες για την αξιολόγηση της ανδρικής γονιμότητας και δεν αντικατοπτρίζει πλήρως το δυναμικό γονιμοποίησης του σπέρματος. Με την ανάπτυξη των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ART), η παραδοσιακή ανάλυση σπέρματος δεν ικανοποιούσε πλήρως τις ανάγκες της αναπαραγωγικής κλινικής πρακτικής. Χρειαζόμαστε καλύτερους κλινικούς δείκτες για να προσδιορίσουμε την αιτία της ανδρικής υπογονιμότητας και τις σχέσεις της με τα αναπαραγωγικά αποτελέσματα.

Ο δείκτης κατάτμησης του DNA του σπέρματος (DFI) αντανακλά την ακεραιότητα και τη βλάβη στο DNA, το γενετικό υλικό του σπερματοζωαρίου, ανιχνεύοντας έτσι πιθανή βλάβη. Θεωρείται βασικός δείκτης στην αξιολόγηση της ποιότητας του σπέρματος. Ο κατακερματισμός του DNA των σπερματοζωαρίων (SDF) έχει σημαντικές επιπτώσεις στη γονιμοποίηση, την εμβρυϊκή ανάπτυξη και τη μετάδοση πατρικής γενετικής πληροφορίας κατά τη διάρκεια τόσο της αυθόρμητης όσο και της εγκυμοσύνης με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (ART). Οι μελέτες έδειξαν ότι η αξιολόγηση του SDF είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την αξιολόγηση της ανδρικής υπογονιμότητας, αλλά η κλινική σημασία της στην πρόβλεψη των προγνωστικών αποτελεσμάτων της ART είναι άγνωστη.

Ο κατακερματισμός του DNA του σπέρματος μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα των ελαττωμάτων στη συσκευασία του γενετικού υλικού των σπερματοζωαρίων και των μηχανισμών επιδιόρθωσης του DNA, καθώς και ανωμαλιών στη ρύθμιση του προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου (απόπτωση) που είναι ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση της παραγωγής σπέρματος. Ένας βασικός αιτιολογικός παράγοντας για τη βλάβη του DNA του σπέρματος είναι το οξειδωτικό στρες λόγω της υπερβολικής παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (Reactive Oxygen Species, ROS),όπως είναι για παράδειγμα οι ελεύθερες ρίζες.

 Παράγοντες που επηρεάζουν το σπέρμα μέσω της διαδικασίας του κατακερματισμού του DNA των σπερματοζωαρίων είναι και οι παρακάτω :

-λοίμωξη

-λευκοκυτταροσπερμία

-υψηλός πυρετός

-αυξημένη θερμοκρασία όρχεων

-κιρσοκήλη

-προχωρημένη ηλικία

-παχυσαρκία

-κακή διατροφή

-χρήση ναρκωτικών ουσιών

-κάπνισμα

-έκθεση σε περιβαλλοντικούς και επαγγελματικούς ρύπους

Ο έλεγχος της κατάτμησης του DNA μπορεί να γίνεται σε άρρενες ασθενείς που παρουσιάζουν ανεξήγητη υπογονιμότητα,πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες IVF / ICSI,επαναλαμβανόμενες αποβολές της συντρόφου,άντρες σε προχωρημένη ηλικία, ιστορικό κιρσοκήλης ή χειρουργικής αποκατάστασης κιρσοκήλης,παθολογικές παραμέτρους σπερμοδιαγράμματος,ιστορικό έκθεσης σε επιβλαβείς ουσίες,ιστορικό χρόνιων λοιμώξεων του γεννητικού συστήματος.

 Ο έλεγχος της κατάτμησης του DNA του σπέρματος μας δίνει ως αποτέλεσμα τον Δείκτη Κατακερματισμού DNA,το DNA Fragmentation Index, σε ποσοστό %

(% DFI : % κύτταρα σπέρματος που περιέχουν κατεστραμμένο DNA).

Τα αποτελέσματα αναφέρονται με 4 στατιστικές κατηγορίες δυναμικού γονιμότητας:

≤ 15% DFI = άριστη ως καλή ακεραιότητα του DNA του σπέρματος

> 15 έως <25% DFI = καλή προς μέτρια ακεραιότητα DNA του σπέρματος

> 25 έως <50% DFI = μέτρια έως κακή ακεραιότητα του DNA του σπέρματος

≥ 50% DFI = πολύ κακή ακεραιότητα του DNA του σπέρματος

 Στρατηγικές θεραπείας για ασθενείς με υψηλά επίπεδα κατακερματισμού DNA

1. Τροποποιήσεις του τρόπου ζωής

Οι φυσικοί παράγοντες όπως η ακτινοβολία και η θερμότητα, ο καπνός των τσιγάρων, οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, οι χημικοί παράγοντες όπως τα αντικαρκινικά φάρμακα, οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις και οι βιολογικοί παράγοντες όπως η αύξηση της ηλικίας των ανδρών, ο αυξημένος δείκτης μάζας σώματος και ο διαβήτης είναι παράγοντες του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν το σπέρμα και την ακεραιότητα του DNA. Η τροποποίηση του τρόπου ζωής είναι ο πιο θεμελιώδης, σημαντικός, απλός και εύκολος τρόπος για τη βελτίωση της ποιότητας του σπέρματος. Οι άνδρες με μειωμένη ποιότητα σπέρματος πρέπει να σταματήσουν το κάπνισμα και το ποτό, να ασκούνται  και να διαχειρίζονται το βάρος τους.

2. Έλεγχος λοιμώξεων

Μελέτες έχουν παρατηρήσει οτι οι λοιμώξεις  και φλεγμονές του ανδρικού γεννητικού συστήματος εμπλέκονται σε ποσοστό  8% -35% των περιπτώσεων ανδρικής  υπογονιμότητας  και οι λοιμώξεις του ανδρικού γεννητικού συστήματος είναι γνωστό ότι προκαλούν βλάβη στο DNA του σπέρματος. Τα  κύτταρα της φλεγμονής παράγουν δραστικές μορφές οξυγόνου,όπως οι ελεύθερες ριζες οξυγόνου, που είναι γνωστό ότι προκαλούν τροποποιήσεις βάσεων DNA και βλάβες του DNA .

3. Αντιοξειδωτική θεραπεία

Το οξειδωτικό στρες είναι γνωστό ότι είναι ένας σημαντικός παράγοντας που εμπλέκεται στην ανδρική υπογονιμότητα μέσω της καταστροφή του DNA του σπέρματος.Σε μια μετα-ανάλυση 32 μελετών που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 2000 και 2013 σχετικά με την ανδρική υπογονιμότητα και τα αντιοξειδωτικά , βρέθηκαν η βιταμίνη Ε,η βιταμίνη C, το σελήνιο,το συνένζυμο Q10, η Ν-ακετυλοκυστεΐνη, ο ψευδάργυρος και η L-καρνιτίνη να είναι αποτελεσματικά. Μεταξύ αυτών, η βιταμίνη C και η βιταμίνη Ε ήταν πιο αποτελεσματικές στη μείωση του κατακερματισμού του DNA, ενώ ο ψευδάργυρος και το σελήνιο είχαν παρόμοια αποτελέσματα. Ωστόσο, απαιτείται πρόσθετη έρευνα δεδομένου ότι δεν υπάρχουν τυποποιημένες οδηγίες θεραπείας για άρρενες ασθενείς με υπογονιμότητα και υψηλά επίπεδα οξειδωτικής βλάβης.

4. Χειρουργική αποκατάσταση κιρσοκήλης

Η κιρσοκήλη εμφανίζεται περίπου στο 15% των ανδρών. Αυτή είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες της ανδρικής υπογονιμότητας που μπορεί να αποκατασταθεί μέσω χειρουργικών επεμβάσεων. Βρέθηκε στο 35% των ασθενών με ανδρική υπογονιμότητα και σε 70% των ασθενών με δευτεροπαθή υπογονιμότητα. Υψηλότερα επίπεδα κατακερματισμού του DNA παρατηρήθηκαν στους ασθενείς με κιρσοκήλη . Η χειρουργική διόρθωση της κιρσοκήλης από τον ουρολόγο βελτίωσε τις παραμέτρους του σπέρματος και οδήγησε σε πιο αποδοτικές και επιτυχημένες προσπάθειες IVF / ICSI.

5. Επιλογή σπερματοζωαρίων με μικροσκόπιο

Πολλές μελέτες έχουν διερευνήσει τεχνικές για την επιλογή σπερματοζωαρίων με τη μικρότερη βλάβη στο DNA κατά την εκτέλεση τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής(ART). Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία οριστική κλινική απόδειξη ότι οποιαδήποτε από αυτές τις μεθόδους μπορεί να αποφύγει τις πιθανές βλαβερές συνέπειες του κατακερματισμένου DNA στα αποτελέσματα της ART. Οι τεχνολογίες επιλογής σπέρματος αντιμετωπίζουν περιορισμούς επειδή καμία από τις τρέχουσες τεχνικές δεν μπορεί να αποτρέψει εντελώς την επιλογή σπέρματος με βλάβη του DNA.

6. Λήψη σπερματοζωαρίων απευθείας από τους όρχεις

Τα σπερματοζωάρια των όρχεων τείνουν να έχουν  λιγότερες βλάβες στο DNA και καλύτερη ακεραιότητα του DNA από τα σπερματοζωάρια που έχουν παραχθεί με την εκσπερμάτιση. Σε μια πρόσφατη προοπτική συγκριτική μελέτη σχετικά με τη χρήση των σπερματοζωαρίων απευθείας από τους όρχεις για ICSI σε 172 ασθενείς με υψηλά επίπεδα βλάβης του DNA του σπέρματος, διαπιστώθηκε ότι η αναλογία βλάβης του DNA των σπερματοζωαρίων των όρχεων(8,3%) ήταν πέντε φορές χαμηλότερη από εκείνη του DNA των σπερματοζωαρίων της εκσπερμάτισης (40,9%).Η λήψη σπερματοζωαρίων απευθείας από τους όρχεις γίνεται από τον ουρολόγο με την τεχνική TESE.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον κ. Ευστράτιο Καπετανέλλη, Χειρουργός Ουρολόγος, Ουρολογικό Ανδρολογικό Ιατρείο Ουροδιάγνωση, τηλ. 6942279555 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα:www.ourodiagnosi.gr